Logopeda – Rozwój dzieci i terapia ręki
Logopeda Radzi
– Jak rozpoznać, czy rozwój sprawności motorycznych dziecka przebiega prawidłowo,
kiedy i jak należy mu pomoc?
Kończyny górne pełnią wiele istotnych funkcji i niewątpliwie ułatwiają codzienne funkcjonowanie. Za ich pomocą możemy manipulować przedmiotami, podnosić ciężary, siłować się, a jednocześnie wykonywać bardzo precyzyjne i skomplikowane ruchy takie jak zapinanie guzików czy pisanie. Ta szeroka specjalizacja kończyn sprawia, że w głównej mierze to ich sprawność, decyduje o poziomie funkcjonowania każdego człowieka. Co zatem zrobić by zadbać o tą formę rozwoju dziecka? A po czym poznać, że ze sprawnością rąk malucha jest coś jest nie tak? I jak mu pomóc?
Na te pytania odpowie specjalistka od terapii ręki, logopeda mgr Anna Radzikowska.
Logopeda mgr Anna Radzikowska
Dlaczego, poza oczywistym codziennym funkcjonowaniem, prawidłowy rozwój kończyn górnych jest taki ważny?
Niewiele osób wie, że sprawność rąk jest istotna także w rozwoju mowy. Stymulacja dłoni pobudza bezpośrednio ośrodek w mózgu odpowiedzialny za dłonie, a pośrednio ośrodek ruchowy mowy. Wynika z tego, że warto pracować nad czuciem i sprawnością rąk także w sytuacji gdy u dzieci występują problemy z mową. Dodatkowo na dłoniach znajdują się receptory odpowiedzialne za wszystkie narządy ciała człowieka. Dlatego też ich sprawność ma ogromne znaczenie w funkcjonowaniu całego organizmu.
Jak rozpoznać, że rozwój sprawności dziecka nie przebiega prawidłowo i kiedy należy mu pomoc?
To czy nasza pociecha jest na odpowiednim etapie rozwoju można wywnioskować na podstawie obserwacji dziecka w czasie zabaw z rówieśnikami.
Również nauczyciele, którzy maja styczność z dzieckiem w czasie wykonywania różnych zadań manualnych mogą być dla nas ważnym źródłem informacji.
1 rok życia: dziecko uczy się coraz lepszego manipulowania przedmiotami:
ok 4 miesiąc – chwyt prosty – obejmowanie przedmiotów całą dłonią
ok 7-8 miesiąc – chwyt nożycowy – przyciąganie kciuka do pozostałych palców
9-12 miesiąc – chwyt pęsetowy- chwytanie przedmiotów wyprostowanym kciukiem i pacem wskazującym
od 12 miesiąca – chwyt szczypcowy- chwytanie małych przedmiotów opuszkami zgiętego kciuka i palca wskazującego
2 latka: dziecko potrafi odkręcać butelki, małe słoiczki, próbuje samodzielnie myć zęby, jeść łyżką i widelcem, pić z kubeczka
3 latka: dziecko potrafi narysować prostą linię, kółko, krzyżyk, wkłada różne klocki do odpowiednich otworów, pije z kubka bez ustnika,
samodzielnie wykonuje proste czynności higieniczne, uczy się poprawnie trzymać przybory do pisania
4 latka: dziecko coraz lepiej rysuje- odwzorowuje proste kształty, rysuje po śladzie, koloruje obrazki ale często wykracza poza wyznaczone kontury,
jest coraz bardziej samodzielne w kwestii ubierania się i jedzenia, buduje konstrukcje z klocków
5-6 lat: dziecko samodzielnie je, myje się, ubiera i rozbiera, zapina i rozpina guziki, tworzy bogate treściowo rysunki tematyczne
(ręce są bardzo sprawne, rysując dziecko rusza dłonią, uruchamia nadgarstek)
Oczywiście należy pamiętać także o różnicach indywidualnych dzieci. Nie zawsze kolejne etapy rozwoju osiągają jak w zegarku. Należy jednak być czujnym i obserwować pociechę. Gdy jakaś umiejętność sprawia dziecku szczególną trudność, należy kierować zabawą tak, by jak najczęściej miało okazję by ją powtarzać. Pamiętajmy, że dziecko należy zachęcać do działania a nie je wyręczać. Warto dużo z dzieckiem rysować, wycinać, pokazywać jak zakładać ubrania ale i pozwalać próbować się ubierać samodzielnie, nawet jeśli zajmuje mu to dużo czasu.
Czemu służy Terapia Ręki ?
Terapia Ręki ma na celu usprawnianie małej motoryki, czyli precyzyjnych ruchów dłoni i palców. Jej zadaniem jest również dostarczanie wrażeń dotykowych, dzięki którym dziecko poznaje różne kształty oraz struktury materiałów i uczy się je rozróżniać. Terapia ręki poprawia umiejętności chwytu, ale także zdolność skupienia uwagi oraz usprawnia koordynację wzrokowo-ruchową. Czyli terapia ręki prowadzi do osiągnięcia samodzielności w podstawowych czynnościach życia codziennego, pozwala dziecku prawidłowo się rozwijać, uczyć się i badać świat.
Na czym polega terapia ręki?
Terapia ręki to starannie dobrane do indywidualnych potrzeb i zainteresowań dziecka, systematyczne ćwiczenia i masaże, skupiające się na zwiększeniu sprawności ruchowej całej kończyny górnej.
Dla kogo skierowana jest Terapia Ręki?
Terapia skierowana jest przede wszystkim do dzieci, które :
- niechętnie podejmują czynności manualne: malowanie, lepienie plasteliny, układanie drobnych przedmiotów
- mają problem z nauką czynności samoobsługowych: ubieranie, wiązanie sznurowadeł, zapinanie guzików, picie z kubka
- maja wyraźnie obniżone lub wzmożone napięcie mięśniowe w obrębie kończyny górnej i obręczy barkowej
- mają problemy grafomotoryczne: pisanie, malowanie
- wykazują zaburzenia kontroli wzrokowo-słuchowej
- mają nieprawidłową postawę ciała
- maja problem z koordynacją ruchowa
- unikają dotykania nowych przedmiotów, różnorodnych faktur
- poszukują zbyt mocnego ucisku np. za mocno zaciskają dłonie na zabawkach, czy przedmiotach; siadają na swoich dłoniach; za mocno dotykają innych osób
- mają problemy z koordynacją obu rąk podczas wykonywania czynności manipulacyjnych
- wykonują czynności manualne niedbale, szybko lub za wolno
Pamiętajmy, że stymulacja środowiska odgrywa kluczową rolę w rozwoju dziecka. Pomoc i wsparcie otoczenia jest potrzebne każdemu dziecku- zarówno temu, które rozwija się prawidłowo jak i temu, które napotyka trudności w rozwoju.